Termin “geo-media” obejmuje szeroki zakres rozwiązań technologicznych, umożliwiających zastosowanie zagadnień geograficznych w procesie edukacyjnym na różne sposoby.

Najbardziej znanymi rodzajami geo-mediów są:

Mapy interaktywne

Funkcjonalność takich map skupia się głównie na przeglądaniu dostępnych danych i wyszukiwaniu niezbędnych informacji, jak np. wyznaczanie tras (droga ze szkoły do domu), znajdowanie określonych obiektów (gdzie jest najbliższa przychodnia) bądź pozyskiwaniu bardziej szczegółowych informacji o tym obiekcie (jaki jest dokładny adres). Tego typu mapy umożliwiają również wykonywanie prostych pomiarów, np. odległości bądź powierzchni. Pozwalają także generować linki do określonego widoku mapy, które mogą być przesyłane do innych użytkowników, np. poprzez e-mail. Po kliknięciu w taki link, dana osoba może zobaczyć te same obiekty, jakie my widzimy na swoim komputerze. Najbardziej znane przykłady map interaktywnych to Mapy Google i Mapy Apple.

Geoportale

Terminem “geoportal” może być określany portal internetowy wykorzystywany do wyszukiwania i udostępniania informacji geograficznej (informacji przestrzennej). W przeciwieństwie do map interaktywnych, geoportale łączą dane dostarczane z różnych źródeł (włączając oficjalne zasoby) i pozwalają na ich wyświetlanie, edytowanie i analizowanie. Poprzez geoportale użytkownicy otrzymują dostęp do powiązanych serwisów dzięki wykorzystaniu usług WMS (Web Map Services). Jest to termin określający standardowy sposób udostępniania cyfrowych map tematycznych. Każdy z krajów europejskich podsiada swój własny geoportal. Dzięki możliwości skorzystania z profesjonalnych zasobów informacji przestrzennych, uczniowie mogą wcielić się w rolę specjalistów, przez co chętniej wykonują powierzone im zadania.

Krajowe geoportale krajów partnerskich projektu MASS:

• Czechy
• Cypr
• Estonia
• Niemcy
• Grecja
• Łotwa
• Holandia
• Polska

Wirtualne globusy

Wirtualny globus jest prezentacją powierzchni Ziemi w 3D, dostarczającą użytkownikowi możliwości aktywnego poruszania się i przeglądania z różnych perspektyw (kątów i pozycji). Wirtualne globusy umożliwiają również wyświetlanie dodatkowych informacji, jak obiektów geograficznych, elementów będących wynikiem działalności człowieka (dróg, budynków) bądź prezentowanie różnych demograficznych (populacja) i naturalnych (trzęsienia ziemi) wskaźników. Z łatwością można wskazać wiele przykładów wirtualnych globusów, jak Earth Browser, NASA World Wind, OpenWebGlobe, jednak najbardziej znanym i rozpoznawalnym jest Google Earth.

Urządzenia GPS i aplikacje bazujące na geolokalizacji

GPS (ang. Global Positioning System) jest systemem nawigacji satelitarnej. Korzystamy z niego, by uzyskać informację
o położeniu. Odbiorniki GPS i aplikacje bazujące na geolokalizacji umożliwiają użytkownikom lokalizowanie swojej własnej pozycji, znajdowanie właściwej trasy (np. podczas prac terenowych), a także pokazywanie relacji pomiędzy rzeczywistą przestrzenią a mapami. Urządzenia GPS i niektóre z aplikacji bazujących na GPS pozwalają użytkownikom zbierać własne dane (np. wyniki pomiarów terenowych). Stanowią one doskonałe narzędzie wspierające realizację aktywności poza klasą szkolną (np. organizację wycieczki, wspólne obserwacje przyrody). Jednocześnie są atrakcyjne dla uczniów, bo łączą naukę z zabawą.

Geotagowane filmy/zjęcia/posty, itd.

Może Cię to zdziwić, ale geotagowane zdjęcia czy filmy, tak powszechnie wykorzystywane w mediach społecznościowych, także są przykładem geo-mediów. Kiedy udostępniasz zdjęcie i dodajesz informację o lokalizacji bądź korzystasz z opcji „Zamelduj się” i wysyłasz swoim znajomym wiadomość z kontretnego miejsca, również jest to forma informacji przestrzennej.

Wszystkie z powszechnie wykorzystwanych obecnie narzędzi powstały w oparciu o bardziej zaawansowane technologie, takie jak teledetekcja satelitarna, czy rozwiązania GIS. Kiedyś były one wykorzystywane jedynie przez ekspertów – obecnie zostały udostępnione szerszemu gronu użytkowników, także uczniom i nauczycielom.

Otwarte/komercyjne oprogramowanie teledetekcyjne

Zobrazowania satelitarne są dostępne powszechnie dzięki mapom interaktywnym. W większości przypadków są one wykorzystywane jako warstwy podkładowe do prezentacji różnych zjawisk (np. trzęsień ziemi). Bardziej profesjonalne oprogramowanie teledetekcyjne jest wykorzystywane nie tylko w celach poglądowych, ale przede wszystkim do analizy danych pozyskiwanych przez satelity (filtrowanie danych, wykonywanie klasyfikacji, czy analiza danych). Nauczyciele mogą z powodzeniem korzystać z tych narzędzi nawet w pracy
z młodszymi uczniami. Są one łatwe w obsłudze, a uczniowie chętnie próbują z nich korzystać, ponieważ ich użytkownikami są profesjonaliści (eksperci i badacze).

Istnieją dwa typy oprogramowania: komercyjne i otwarte (dostępne za darmo). Otwarte oprogramowanie teledetekcyjne (MultiSpec, SAGA GIS, GRASS, InterImage, ILWIS) umożliwia przetwarzanie danych bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów.
W zależności od potrzeb możesz wybrać oprogramowanie najbardziej dopasowane do Twoich zajęć. Bardziej zaawansowanych pakietów narzędzi dostarcza oprogramowanie komercyjne (ERDAS IMAGINE, ENVI, eCognition Developer, IDRISI Selva)

Otwarte/komerycjne oprogramowanie GIS

Wspomniane wcześniej mapy interaktywne i geoportale oferują podstawowy zestaw narzędzi umożliwiający pracę z danymi przestrzennymi (wyszukiwanie, przeglądanie, nakładanie, czasami proste analizowanie). Jeśli chcemy zyskać dostęp do szerszych możliwości przetwarzania danych, warto sięgnąć po oprogramowanie GIS typu desktop, instalowane bezpośrednio na komputerze użytkownika. Pozwala ono analizować dane w sposób bardziej zaawansowany, tworzyć własne zasoby i przygotowywać mapy tematyczne.

W zakresie oprogramowania GIS również mamy możliwość wyboru spośród dwóch typów: komercyjnego i otwartego (dostępnego za darmo). Zarówno programy otwarte (QGIS), jak i komercyjne (ArcGIS) oferują szeroki zakres narzędzi i są przyjazne użytkownikom. Dostęp do niektórych narzędzi (ArcGIS Online) możliwy jest za pośrednictwem przeglądarki internetowej (więc użytkownicy nie muszą niczego instalować na swoich komputerach), a dane zapisywane są w tzw. „chmurze”. Większość programów GISowych dostępnych jest także w wersji mobilnej, dzięki czemu można z nich korzystać podczas prac terenowych.

Mając na uwadze, że teledetekcja satelitarna i rozwiązania GIS są mniej znane w porównaniu z innymi geo-mediami, postanowiliśmy skupić się przede wszystkim na tych technologiach i opisać je bardziej szczegółowo w tym przewodniku.

 

Wspomniane wcześniej mapy interaktywne i geoportale oferują podstawowy zestaw narzędzi umożliwiający pracę z danymi przestrzennymi (wyszukiwanie, przeglądanie, nakładanie warstw, czasami proste analizowanie). Jeśli chcemy zyskać dostęp do szerszych możliwości przetwarzania danych, warto sięgnąć po oprogramowanie GIS typu desktop, instalowane bezpośrednio na komputerze użytkownika. Pozwala ono analizować dane w sposób bardziej zaawansowany, tworzyć własne zasoby i przygotowywać mapy tematyczne.

W przypadku oprogramowania GIS również mamy możliwość wyboru spośród dwóch typów: komercyjnego i otwartego (dostępnego za darmo). Zarówno programy otwarte (QGIS), jak i komercyjne (ArcGIS) oferują szeroki zakres narzędzi i są przyjazne użytkownikom. Dostęp do niektórych narzędzi (ArcGIS Online) możliwy jest za pośrednictwem przeglądarki internetowej (więc użytkownicy nie muszą niczego instalować na swoich komputerach), a dane zapisywane są w „chmurze”. Większość programów GIS jest dostępnych także
w wersji mobilnej, dzięki czemu można z nich korzystać podczas prac terenowych.

Mając na uwadze, że teledetekcja satelitarna i rozwiązania GIS są mniej znane w porównaniu z innymi geo-mediami, postanowiliśmy skupić się przede wszystkim na tych technologiach i opisać je bardziej szczegółowo w tym przewodniku.

Chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach wykorzystania geo-mediów w klasie? Przeczytaj Garść wskazówek.